Lessen in leiderschap: Waar wil je dat jouw spelers mee bezig zijn?
Ben je geïnteresseerd in enkele inzichten met betrekking tot (persoonlijk) leiderschap? Lees dan verder. Ik verzamelde namelijk enkele inzichten van experts uit het werkveld en kwam tot vier inzichten/lessen die ik graag met je deel. Dit is de eerste van vier artikelen die de komende tijd verschijnen. Ben je niet geïnteresseerd? Dat mag natuurlijk ook, klik in dat geval het scherm weg.
Het eerste inzicht geeft antwoord op de vraag: Wil je dat jouw spelers bezig zijn met beter zijn dan anderen of wil je dat ze bezig zijn met de beste worden die ze kunnen zijn?
In de sport draait het om resultaten, om winnen. Het doel van het spel is om het beter te doen dan een ander. Dus het antwoord op bovenstaande vraag lijkt een inkoppertje. Je wil dat jouw spelers bezig zijn met beter zijn dan anderen. Toch?
Het antwoord ligt genuanceerder. Een aantal succesvolle mensen, onder wie John Wooden en Louis van Gaal, uit de praktijk passeert de revue. Hoe luidt hun visie hierop? Tot slot duiken we in de (sport- en prestatie)psychologie literatuur.
Wat zeggen experts uit de praktijk?
John Wooden, van 14 oktober 1910, was meer dan 40 jaar basketbalcoach aan de University of California (UCLA). Hij wordt beschouwd als de beste college basketbalcoach ooit. Wooden leidde de UCLA Bruins naar een indrukwekkend aantal overwinningen van 664. Tegenover 162 verliespartijen. Dat is zelfs een record. Hij werd zes keer uitgeroepen tot NCAA College Basketball Coach of the Year en luisterde ook naar de (bij)naam ‘Coach’.
In één van zijn lezingen vertelt Wooden hoe zijn vader hem leerde nooit beter te willen zijn dan een ander. Die les paste hij toe als basketbalcoach. Hij leerde zijn spelers hun best te doen om de beste te worden waartoe zij in staat waren. Dat was de lat.
‘Never try to be better than someone else. But never cease to be the best that you can be. That’s something over which you have control. And you have no control over how good somebody else could be. […] I don’t believe you can find a player who played for me that tell you I ever mentioned winning. Now if you think I didn’t want to win you’re wrong. I probably wanted to as much as any person. But […] I wanted us to play near our level of competency and if we’re good enough we will outscore somebody and if we’re not we won’t and that’s the way it should be.’
In hoeverre is Wooden een uitzondering? Staat Louis van Gaal, één van ’s Nederlands beste voetbalcoaches ooit, er hetzelfde in?
Louis van Gaal, van 8 augustus 1951, werd onder meer landskampioen in Nederland, Spanje en Duitsland, hij won de Champions League, de Wereldbeker voor clubteams, en diverse nationale bekercompetities waaronder de befaamde FA Cup in Engeland. Hij was drie maal bondscoach van het Nederlands Elftal en hij is geridderd in de orde van Oranje Nassau. Michiel de Hoog van De Correspondent weidde een stuk aan de oud-bondscoach. Wat zei Van Gaal?
‘Mijn grootste kwaliteit, is die 10 procent die ik uit een speler extra kan halen. […] Het gaat eigenlijk niet eens om het resultaat […] het gaat om de kwaliteit van het spel van het team […] met als uiteindelijk doel steeds weer te komen tot verbetering van de kwaliteit van het spel.’
In het stuk concludeert De Hoog dat Van Gaal het proces belangrijker vindt dan het resultaat. Dat lijkt in lijn te zijn met wat Wooden zei.
Een andere coach die veel gewonnen heeft, is Paul Assaiante. Hij is squashcoach van het Trinity College in Hartford (VS) en heeft het record van langste opeenvolgende gewonnen wedstrijden van alle college sports op zijn naam staan. In een periode van ongeveer 12 jaar won hij achtereenvolgens 252 wedstrijden en 13 nationale titels. Staat Assaiante er hetzelfde in als Wooden en Van Gaal?
‘The only thing I cannot accept is a person not being all in…If you want to fail, focus on the scoreboard. Guaranteed. I’ve never seen a player or in any activity running around with a score clicker. It’s the meat of what you’re doing. It’s the nuts and bolts of the activity. It’s how engaged are you doing? What are you doing? What are your adjustments? The scoreboard takes care of itself.’
De topcoaches Wooden, Van Gaal en Assaiante lijken er hetzelfde in te staan. Leg je focus op het maximale geven van jezelf in plaats van op het beter zijn dan een ander. Hoe wordt er buiten de sportvelden tegenaan gekeken? In de zorg blijken er mensen te zijn die hetzelfde denken, zoals Dan Dworkis die arts op de spoedeisende hulp is. Hij krijgt dagelijks meerdere patiënten voor wie hun kansen op overleven grotendeels in zijn handen liggen. Wat zegt Dworkis?
‘This understanding that if my patient suffers and dies, which happens, it doesn’t matter how good you are as a doctor or how good you are at anything else, people are going to suffer and die. But the question is, what do you do with that? […] How do you handle knowing that there are times when you’re going to do the best you can and it’s not going to be enough? […] Because you can’t win every time. Nobody can win every time. […] And I come with the weight of everything that humanity has ever invented about medicine, all behind me, every other person whose shoulders I stand on. I run in that room and I do everything that I can to make that person better. And where that confidence comes from is me knowing that I have trained and continue to train, to be able to bring all that humanity has to bear, to that patient. So that moment of this person’s dying and let’s say I can’t get there in time or I get there in time but no matter what I do, they die anyway. What do you do in that moment? So one of the things that I was taught that stuck with me through my whole career that I deeply value is to say this, is to put your hand on this person’s body, after they’ve gone and to say some version of, “Thank you for teaching me, sir. I’m sorry all I could do for you today is to learn. I’m sorry all I could do for you today is to learn.” Because sometimes that’s all we can do for each other. We can’t stop the suffering. We can’t stop the chaos. We can’t protect them from the barnacles and the reefs or the Covid or whatever it is’
Ook vanuit de psychologische hoek wordt dit inzicht onderschreven. Jordan Peterson, van 12 juni 1962, is een klinisch psycholoog die een eigen praktijk had, meerdere boeken schreef, een eigen podcast heeft en wiens lessen aan de universiteit van Toronto miljoenen keren bekeken zijn op Youtube.
In de Modern Wisdom Podcast 307 vertelt Peterson dat mensen die hij geholpen heeft hem dankbaar zijn voor het inzicht om zich te focussen op zichzelf in plaats van zichzelf te vergelijken met anderen. Peterson legt, vanaf minuut 25, uit hoe je kunt focussen op je eigen ontwikkeling en wat voor effecten dat heeft. Het komt er op neer dat mensen graag ergens naartoe werken en daarin meer positieve emoties ervaren wanneer ze zichzelf niet met een ander maar juist met zichzelf vergelijken. Jezelf met jezelf vergelijken leidt bijvoorbeeld tot meer enthousiasme voor de persoonlijke vooruitgang. Het stimuleert ook het vermogen jezelf te kunnen aanmoedigen om weer nieuwe stappen in je ontwikkeling te zetten, zonder daarbij afhankelijk te zijn van anderen. En wanneer je stappen in je ontwikkeling blijft zetten ben je tot veel in staat. Of in de woorden van Peterson: 'Incremental improvement repeated is virtually unstoppable.’
Wat zegt de (sport- & prestatie) literatuur?
Damon Burton is professor sport- en prestatiepsychologie aan de University of Idaho (VS) en hij formuleerde een theorie waarin onderscheid wordt gemaakt in drie type doelen. Burton onderscheidt ze in resultaat-, prestatie- en procesdoelen. Deze drie type doelen kunnen naast elkaar bestaan en sterker nog, je kunt ze verbinden met elkaar.
Een resultaatdoel is het doel waar je het minste controle over hebt van de drie, want je vergelijkt jezelf met anderen. Jezelf plaatsen voor de Olympische Spelen, landskampioen voetbal worden, of de marathon winnen zijn voorbeelden van een resultaatdoel.
Prestatiedoelen zijn doelen die je koppelt aan een eigen standaard. Met dit doel stel je vast welke prestatie je wilt leveren. En als je je prestaties wilt vergelijken, dan vergelijk je die met je eerdere prestaties. Voorbeelden: ik wil een PR zwemmen, ik scoor meer doelpunten dan vorig seizoen of ik loop gemiddeld 4 minuten per kilometer. Over deze doelen heb je meer controle dan over resultaatdoelen.
Procesdoelen, tot slot, zijn doelen waar je de meeste controle over hebt. Deze doelen vertellen je bovendien wat je in het moment gaat doen. Voorbeelden: ik zwem zo hard als ik kan, ik ren naar de eerste paal bij elke voorzet, of ik focus op mijn ademhaling tijdens het lopen. Uit onderzoek blijkt dat procesdoelen de grootste invloed hebben op geloof in eigen kunnen en prestaties.
Dus jezelf vergelijken met een ander kan nuttig zijn, want het biedt een stip op de horizon waar je (uiteindelijk) naartoe wilt. Dat je de Olympische Spelen wilt bereiken, landskampioen wilt worden of de marathon wilt winnen, geeft motivatie. Hier aan denken tijdens de wedstrijd is voor de meesten minder nuttig, en eerder niet-helpend. De kunst is om naast resultaatdoelen ook prestatie- en procesdoelen op te stellen. Met name de procesdoelen kunnen in het moment zelf zorgen voor focus en om het maximale van jezelf te geven. En als je dat doet, vergroot je de kans op prestaties en resultaten. Bovendien, wat kun je nog meer doen dan jezelf maximaal geven?
Les I in Leiderschap: Focus niet te veel op het resultaat, maar juist op het zich maximaal geven van je spelers.
Succesvolle coaches stellen dat je het beste kunt focussen op het maximaal geven van jezelf. Ofwel: je uiterste best doen. Meer dan dat kun je immers niet doen. De wetenschap ondersteunt dit. Dit inzicht is daarnaast erg interessant vanwege een andere reden. Het werd en wordt namelijk gebruikt in verschillende tijden, door verschillende mensen en in verschillende contexten. Daarom lijkt het voor zo goed als iedereen van waarde te kunnen zijn, mogelijk ook voor jouw spelers. Deze les is waardevol gebleken voor vele voetballers, leerlingen, studenten, trainers en docenten in mijn ervaring. Maar ook voor sporters aan de absolute top, zoals Olympisch atleten, die met Brits psychiater Steve Peters hebben gewerkt. Deze les was ook voor mensen op het allerhoogste niveau waardevol.
Ter afsluiting een uitspraak van Remco Wortel dat dit stuk goed samenvat in mijn ogen. Wortel, juridisch expert in internationaal sportrecht bij Vissers Legal, was een jaar lang mijn assistent-trainer bij de Willem II Jeugdopleiding. Hij zei het mooi: ‘Als je wilt winnen, kunnen we dat zo regelen. Dan gaan we in een lagere competitie spelen en dan winnen we alles. De vraag is: wat hebben we daaraan? Gaat het er niet juist om dat we spelers leren maximaal te presteren?’
Volgende inzicht
Het volgende inzicht draait om een uitspraak van voetbalcoach Eddie Howe die zei: ‘Je kunt niet alle spelers hetzelfde behandelen.’
Feedback
Ik ben erg benieuwd wat je van dit stuk vindt, dus voel je vrij je mening en eventuele vragen met me te delen. Mocht je voorbeelden hebben die dit inzicht ondersteunen of juist tegenspreken, deel ze met me, ook daar sta ik voor open.
Op zoek naar meer inspiratie?
Mauro schreef ‘De trainer maakt het verschil’. In dit boek deelt hij zijn ervaringen als jeugdtrainer bij eredivisieclubs, praktische tips en wetenschappelijke inzichten. Volgens Jacco Verhaeren biedt het boek ‘Prachtige inzichten voor trainers, coaches en leiders in sport en daarbuiten’. Bestel het boek hier.
Ook schreef Mauro ’21 super inspirerende verhalen voor trainers die het verschil willen maken’. Hierin neemt hij je mee langs 21 coaches, docenten en leidinggevenden die hun kennis en ervaring delen. Dat E-book kun je hier gratis downloaden.
Gebruikte bronnen.
Football Junkie. (2015, 14 mei). John Wooden UCLA Coach Rare Lecture [video]. Youtube. Geraadpleegd op 18 februari 2023, van:
De Hoog, M. (2021). De nieuwe bondscoach is een bescheiden mens (en nog vijf geheimen achter het succes van Louis van Gaal). De Correspondent. Geraadpleegd op 13 juli 2023.
Gervais, M. (Presentator) (2022, 6 December). Finding Mastery: Paul Assaiante: Life lessons from the winningest coach in college sports. Geraadpleegd op 23 december 2022, van: https://findingmastery.net/paul-assaiante-2
Gervais, M. (Presentator) (2022, 5 Januari). Finding Mastery: Dr. Dan Dworkis: Wiring your brain for performance under pressure. Geraadpleegd op 18 februari 2023, van: https://findingmastery.net/dan-dworkis/
High Performance. (2022, 7 November). High Performance: Eddie Howe: What I’ve Changed At Newcastle United. Geraadpleegd op 7 June 2023, van: https://www.thehighperformancepodcast.com/podcast/eddiehowe
Dworkis, D. (2021). The emergency mind. Onafhankelijk gepubliceerd.
Chris Williamson. (2021, 12 april). Jordan Peterson - Take control of your live. Modern Wisdom Podcast 307 [video]. Youtube. Geraadpleegd op 18 februari 2023, van:
Burton, D., & Raedeke, T.D. (2008). Sport psychology for coaches. Human Kinetics Publishers.
Williamson, O., Swann, C., Bennett, K.J.M., Bird, M.D, Goddard, S.G, Schwickle, M.J., & Jackman, P.C. (2022). The performance and psychological effects of goal setting in sport: A systematic review and meta-analysis. International Review of Sport and Exercise Psychology. DOI: https://doi.org/10.1080/1750984X.2022.2116723.
Peters, S. (2021). A path through the jungle: A Psychological Health and Wellbeing programma to develop Robustness and Resilience. Mindfield Media.
Comments