Lessen in Leiderschap II: Behandel je ieder teamlid hetzelfde?

Ben je geïnteresseerd in enkele inzichten met betrekking tot (persoonlijk) leiderschap? Lees dan verder. Ik verzamelde namelijk enkele inzichten van experts uit het werkveld en kwam tot vier inzichten/lessen die ik graag met je deel. Dit is de tweede van vier artikelen die de komende tijd verschijnen. Ben je niet geïnteresseerd? Dat mag natuurlijk ook, klik in dat geval het scherm weg.

Het tweede inzicht geeft antwoord op de vraag: ‘Behandel je ieder teamlid hetzelfde?’

In de sport draait het om resultaten, om winnen. In het vorige stuk bleek dat je teamleden zich beter niet kunnen vergelijken met een ander, maar zich het beste kunnen focussen op het maximale uit zichzelf halen. De vraag die centraal staat in dit stuk: ‘Behandel je ieder teamlid hetzelfde’?

Een aantal succesvolle mensen uit de praktijk passeert de revue. Hoe luidt hun visie hierop? Tot slot duiken we in de (prestatiepsychologie) literatuur voor wat meer diepgang met betrekking tot het antwoord.

Succesvolle mensen uit de praktijk aan het woord. Allereerst, wat is belangrijk voor een goede leidinggevende?

Oud-voetbaltrainer uit Spanje Vicente del Bosque, van 23 december 1950, werd tweemaal landskampioen van Spanje, hij won tweemaal de Champions League, hij won de Wereldbeker voor clubteams en hij won zowel een EK als een WK als bondscoach van Spanje. Hij vertelt wat zo belangrijk is voor een goede coach.

‘Het vertrouwen van spelers hebben, is belangrijk. Coaches zullen nooit dichtbij spelers komen als ze hun vertrouwen niet hebben. Vertrouwen is essentieel, het is belangrijker dan kennis.’

Vincente del Bosque

Ook Daniel Goleman, psycholoog, weet hoe belangrijk vertrouwen is. Goleman, van 7 maart 1946, is gespecialiseerd in emotionele intelligentie in samenwerken, leiderschap en prestaties. Hij schreef onder meer het boek Emotional Intelligence dat in meer dan 40 talen is vertaald en waarvan er meer dan 5 miljoen exemplaren zijn verkocht.

‘En ik zou zeggen, en onze data laten zien dat de leiders waar mensen graag voor werken, de coaches waar mensen van houden, hard kunnen zijn als dat nodig is, maar in wezen zorgzaam zijn. Je weet dat ze achter je staan. Je weet dat je bij hen veilig bent.'

Daniel Goleman

Vertrouwen is erg belangrijk voor prestaties. Hoe kweek je dat vertrouwen?

Kasper Hjulmand, van 9 april 1972, is een Deense voetbalcoach. Hij startte met het trainen van de jeugd, heeft inmiddels zo’n 25 jaar ervaring als voetbaltrainer en hij werd landskampioen van Denemarken. Sinds 2020 is hij bondscoach van Denemarken. Op de persconferentie na de EK-wedstrijd van Denemarken tegen Finland, waarin Christian Eriksen op het veld in elkaar zakte, zei Hjulmand het volgende:

‘We werden er allemaal aan herinnerd wat de meest belangrijke dingen in het leven zijn. Dat zijn betekenisvolle relaties.’

Kasper Hjulmand

Betekenisvolle relaties, daar draait het om volgens Hjulmand. Uit de (prestatie)psychologische literatuur blijkt dat betekenisvolle relaties op meerde vlakken essentieel zijn. Daniel Goleman heeft een tip voor leidinggevenden in het creëren van vertrouwen.

'Er is een belangrijk aspect van leider zijn dat vaak over het hoofd wordt gezien, omdat we tegenwoordig te veel tijdsdruk hebben. En het is een één-op-één gesprek met de persoon – niet over de baan, maar over de persoon. Wat wil je in het leven? Wat wil je in je carrière? Wat wil je in deze baan? Hoe kan ik je helpen om daar te komen? Dat vertelt die persoon dat je echt om die persoon geeft, en het geeft je waardevolle informatie zodat je hem of haar feedback kunt geven of een leerprogramma kunt opzetten, in termen van waar ze heen willen. Niet alleen wat onze organisatie van je nodig heeft, maar ook hoe je wilt groeien.’

Daniel Goleman

Betekenisvolle relaties leiden tot vertrouwen onderling en dat vergroot de kansen op prestaties. In hoeverre kunnen relaties met je teamleden verschillen van elkaar? Met andere woorden, behandel je ieder teamlid hetzelfde?

Kijk en luister wat Ruud Van Nistelrooij zegt over zijn oud-trainer bij Manchester United Sir Alex Ferguson:

'Voor mij was hij een motivator en inspirator, hoe hij met mij als persoon omging. En dat deed hij met iedereen op een andere manier. Dat maakte hem zo speciaal,' aldus Ruud van Nistelrooij over zijn oud-trainer Sir Alex Ferguson. Ferguson won meerdere landstitels, FA Cups, Champions Leagues en wereldbekers in zijn periode als trainer van Manchester United.

Eddie Howe, Engels voetbaltrainer, van 29 november 1977, is duidelijk: hij behandelt niet iedere speler hetzelfde.

'Ik kan niet alle 25 spelers hetzelfde behandelen, want ze hebben allemaal verschillende achtergronden, ze komen uit verschillende landen, hun ervaringen in het leven en de sport zijn zo verschillend en de persoonlijkheden zijn anders, dus dan moet je de ene persoon anders behandelen dan de andere om het beste uit ze te halen, maar ook om ze zich veilig te laten voelen in de omgeving die je probeert te creëren.'

Eddie Howe

Ook Teamchef van Red Bull Racing, Christian Horner van 16 november 1973, kijkt er zo tegenaan.

'Iedereen is anders. Ik ben bijvoorbeeld anders dan zakenman Ron Dennis. Bij hem mag je een glas water op je bureau en kom je in pak. Bij mij, bij Red Bull, mag je ook een foto van je familie op je bureau als je dat wilt. Wij zijn ook meer van de spijkerbroek en t-shirt combinatie. Ook coureurs verschillen van elkaar. Elke coureur heeft een eigen race stijl, die van Max Verstappen is anders dan die van Sergio Perez. Eigenlijk net als een handschrift. Verschillende kenmerken (aan de auto) passen bij verschillende coureurs.'

Christian Horner

Les in Leiderschap II: In een team is vertrouwen in elkaar essentieel. Met het bouwen van betekenisvolle relaties werk je aan dat vertrouwen. Omdat niet ieder teamlid hetzelfde is, behandel je niet ieder teamlid hetzelfde.

Waarom behandel je niet ieder teamlid hetzelfde?

Natuurlijk, je stelt wel normen, waarden en/of principes op voor de groep mensen met wie je werkt. Idealiter doe je dat samen met ze, samen met je spelers, leerlingen, studenten of teamleden. Dan vorm je samen de kaders waarbinnen iedereen zich kan bewegen. Maar hoe mensen daarin bewegen, kan verschillen, want iedere persoon is uniek. De één heeft mogelijk iets anders nodig dan iemand anders uit hetzelfde team of dezelfde klas.

Pete Carroll is een American Football coach voor wie relaties erg belangrijk zijn. Carroll, van 15 september 1951, is één van de weinigen die zowel een College Superbowl als een NFL Superbowl won.

‘Iedereen is uniek en speciaal op zijn eigen manier. We moeten gewoon uitzoeken wat dat is en dat naar de oppervlakte brengen, zodat ze echt alles kunnen zijn wat ze maar kunnen zijn. […] Het belangrijkste dat ik zou willen vertegenwoordigen met al het werk dat ik doe, in alle vriendschappen die ik heb, is hoeveel ik geef om de mensen met wie ik te maken heb. Het is enorm belangrijk voor mij om dat te doen.’

Pete Carroll

Dit alles klinkt oud-voetbalcoach Louis van Gaal waarschijnlijk als muziek in de oren. Louis van Gaal staat erom bekend veel, zo niet alles, van zijn spelers te (willen) weten. En dan niet alleen hun voetbalkwaliteiten, maar juist ook de persoon achter de speler. Het zogenaamde totale mens principe. Van Gaal bouwde zo niet alleen aan relaties tussen coach en speler, maar ook van mens tot mens.

Steve Peter (5 juli 1953) is een Engelse psychiater die met menig topsporter werkte. Hij geeft hetzelfde antwoord als Eddie Howe.

'Ik denk dat in het verleden 20 jaar geleden een recept is ontwikkeld waar ze (psychologen) mee kwamen, dit recept werkt het beste. Aanpassen zat er niet in. In de ziekenhuis-geneeskunde zijn we veel meer gaan kijken naar de persoon voor je en zeggen wat de beste behandeling is voor deze persoon. Uniekheid is het ding, het is een tweerichtingsproces.’

Steve Peters

Omdat interesses, kwaliteiten, persoonlijkheden en achtergronden kunnen variëren per persoon kunnen teamgenoten anders naar dezelfde zaken kijken en past een andere individuele met ze omgang vanuit jou beter. Het opbouwen van een betekenisvolle relatie verschilt daarom ook per individu. Want je wil dat ieder teamlid zich veilig bij je voelt en je wil het beste uit iedere persoon halen. Daarom geef je de één een schop onder de kont en sla je bij de ander een arm om hem of haar heen. Mede daarom zegt Eddie Howe dat je niet elke speler hetzelfde moet behandelen.

De relatie die je opbouwt met je speler is belangrijk voor prestaties, maar heeft nog meer opbrengsten. Welke?

Een eerste reden waarom betekenisvolle relaties zo belangrijk zijn, heeft te maken met onze evolutie. Baumeister & Leary (1995) stelden dat we een zogenaamde need to belong hebben. We willen er graag bij horen. Dat is ontstaan omdat onze voorouders elkaar nodig hadden om te overleven (en voortplanten). We zijn zodoende geëvolueerd tot zeer sociale wezens. Die need to belong zit in ons systeem ingebakken en betekenisvolle relaties bevredigen die behoefte.

Daarnaast leiden betekenisvolle relaties tot meer intrinsieke motivatie voor en plezier in de dingen die je doet. Relaties is één van de drie behoeftes die leiden tot meer intrinsieke motivatie volgens de Zelf determinatie theorie van Ryan & Deci (2017). De andere twee behoeftes zijn autonomie en competentie. Voor mensen van alle leeftijden, culturen en voor zowel mannen als vrouwen gelden deze drie behoeftes.

Een ander langlopend onderzoek voegt een derde reden toe aan het belang van betekenisvolle relaties. Meer dan 75 jaar geleden startten de Harvard University een onderzoek met de vraag: Wat maakt een goed leven? De studie loopt nog steeds en uit de resultaten blijkt dat betekenisvolle relaties, na gezondheid, de belangrijkste factor voor een goed leven is. Sterker nog ze zorgen voor meer geluk. Betekenisvolle relaties zorgen namelijk voor een balans tussen ontspanning en stress volgens hoofdonderzoeker Robert Waldinger.

‘Nou, wij geloven dat relaties stressregulatoren zijn. […] Als er iets gebeurt dat me echt van streek maakt tijdens mijn dag dan voel ik dat het met me aan de haal kan gaan. Als ik naar huis ga en er met mijn partner over kan praten of iemand kan bellen die goed kan luisteren, voel ik mijn lichaam letterlijk weer tot rust komen. […] Dat is de impact van stress verzachten door jezelf een gevoel van steun te geven van de mensen om je heen.’

Robert Waldinger

Ter afsluiting

Mensen geven er niet om hoeveel je weet totdat ze weten hoeveel je om ze geeft.’

Theodore Roosevelt

Betekenisvolle relaties opbouwen is erg belangrijk en je weet nu waarom. Terugkomend op de vraag aan het begin van dit stuk: ‘Behandel je iedere speler hetzelfde’? Het antwoord: Nee. Je creëert, het liefst samen met je teamleden, een cultuur met bepaalde normen en waarden waarbinnen iedereen zich kan bewegen. Omdat ieder teamlid uniek is en je het beste uit ieder teamlid wil halen, kan het zijn dat je anders omgaat met individuele teamleden. Door aan te sluiten bij het individuele teamlid bouw je een betekenisvolle relatie met ieder van hen op. En die relatie kan per teamlid variëren. Voor zo goed als iedereen draagt een betekenisvolle relatie bij aan hun prestatie, maar ook aan hun welzijn. Het kan dus geen kwaad in de relatie met je teamleden te investeren.

Volgende inzicht

Het volgende inzicht heeft te maken met deze uitspraak van oud-basketbalcoach Phil Jackson: ‘Een ding dat ik als coach heb geleerd, is dat je mensen je wil niet kunt opleggen.’

Feedback

Ik ben erg benieuwd wat je van dit stuk vindt, dus voel je vrij je mening en eventuele vragen met me te delen. Mocht je voorbeelden hebben die dit inzicht ondersteunen of juist tegenspreken, deel ze met me, ook daar sta ik voor open.

Op zoek naar meer inspiratie?

Mauro schreef ‘De trainer maakt het verschil’. In dit boek deelt hij zijn ervaringen als jeugdtrainer bij eredivisieclubs, praktische tips (onder meer voor het opbouwen van een betekenisvolle relatie met je teamleden) en wetenschappelijke inzichten. Volgens Jacco Verhaeren biedt het boek ‘Prachtige inzichten voor trainers, coaches en leiders in sport en daarbuiten’. Bestel het boek hier.

Ook schreef Mauro ’21 super inspirerende verhalen voor trainers die het verschil willen maken’. Hierin neemt hij je mee langs 21 coaches, docenten en leidinggevenden die hun kennis en ervaring delen. Dat E-book kun je hier gratis downloaden.

Gebruikte bronnen, op volgorde

The Coaches’s Voice (2020, juli 11). Vicente del Bosque - How I led Spain to win the 2010 FIFA World Cup - CV Stories [video]. Youtube. Geraadpleegd op 19 februari 2023, van: https://www.youtube.com/watch?v=aLRF17uzqAc

Gervais, Michael, (2021, 8 oktober). Finding Mastery: Emotional Intelligence is a trainable superpower. Geraadpleegd op 26 juli 2023, van: https://findingmastery.com/podcasts/daniel-goleman/

Daily Mail (2021, 13 juni). Christian Eriksen: Denmark manager struggles to hold back tears during press conference [video]. Youtube. Geraadpleegd op 19 februari 2023, van: https://www.youtube.com/watch?v=_CHsCMbRLdA.

The Overlap. (2023, 30 maart).Ruud van Nistelrooy Reveals All On Leaving Man United & Sir Alex

Ferguson. [video], Youtube. Geraadpleegd op 19 juli 2023, van: https://youtu.be/AjTFhTgfecQ

Gervais, Michael. (2020, 24 juni). Finding Mastery: Pete Carroll and Michael Gervais on living and leading authentically. Geraadpleegd op 19 juli 2023, van: https://findingmastery.com/podcasts/pete-carroll-3/

Gervais, Michael. (2019, 9 oktober). Finding Mastery: Pete Carroll on the art of coaching. Geraadpleegd op 19 juli 2023, van: https://findingmastery.com/podcasts/pete-carroll-live/

High Performance. (2022, 7 November). High Performance: Eddie Howe: What I’ve Changed At Newcastle United. Geraadpleegd op 7 juni 2023, van: https://www.thehighperformancepodcast.com/podcast/eddiehowe

Pigliucci, M. (2018). How to be a stoic: using ancient philosophy to live a modern life. Basic Books.

Baumeister, R.F., & Leary, M. R. (1995). The Need to Belong: Desire for Interpersonal Attachments as a Fundemental Human Motivation. Psychological Bulletin 117 (3), 497-529.

Ryan, R. M., & Deci, E.L. (2017). Self-determination theory: Basic psychological needs in motivation, development and wellness. NY, US: The Guilford Press.

Chris Williamson. (2023, 19 januari). Lessons from the world’s longest happiness study - Dr Robert Waldinger | Modern Wisdom Podcast [video]. Youtube. Geraadpleegd op 19 februari 2023, van: https://www.youtube.com/watch?v=qdwHphdJtzY